MÙA HOA BAN TÂY BẮC

    Mùa Hoa Ban Tây Bắc hằng năm, cứ vào dịp tháng 2 âm lịch, thời tiết nắng ấm, ở vùng Tây Bắc hoa ban bắt đầu nở trắng núi, trắng rừng. Lúc này cũng là thời kỳ lúa chiêm gặp mưa xuân, xanh mơn mởn trên các cách đồng lúa nước. Về loài hoa đặc trưng của núi rừng Tây Bắc, truyền thuyết của người Thái kể rằng:

    Thuở ấy có một chàng trai tên là Khum đem lòng yêu cô gái tên là Ban. Khum vừa giỏi làm nương lại có tài săn bắn. Ban thì khéo tay dệt vải lại có giọng hát làm say đắm nhiều chàng trai. Thế nhưng cha nàng Ban vì ham giàu nên đã đem gả nàng cho con trai nhà tạo mường vốn là một thanh niên lười nhác lại có tật gù lưng. Mặc cho cô gái hết lời van xin người cha vẫn không từ bỏ ý định và ông đã bàn bạc cùng với nhà tạo mường sửa soạn làm lễ cưới cho hai người.

    Trong bước đường cùng nàng Ban đã chạy sang bản của Khum gặp chàng để cầu cứu. Nhưng chẳng may khi đến nhà Khum thì được tin chàng đã theo cha đi mua trâu ở bản xa. Nàng bèn lấy chiếc khăn piêu của mình buộc vào nơi cầu thang nhà người rồi bươn bả đi tìm chàng. Nàng đi hết núi này rừng khác gọi tên người yêu đến khản cả giọng nhưng chàng ở xa nào có nghe thấy. Cuối cùng kiệt sức nàng ngã gục sau khi vượt qua một dãy núi cao.

    Nơi nàng nằm xuống sau đó mọc lên một cây hoa mang búp trắng như búp tay người con gái. Và chẳng bao lâu loài hoa ấy mọc lan ra khắp núi rừng Tây Bắc và hằng năm cứ mỗi độ xuân về hoa nở trắng như bông. Người ta đặt tên loài hoa đó là hoa ban. Về phần Khum sau khi về đến nhà thấy chiếc khăn piêu của người yêu vắt nơi cầu thang biết là có chuyện chẳng lành bèn vội vã đi tìm nàng. Dò hỏi bà con bên bản người yêu Khum biết được là nàng đã bỏ nhà ra đi còn đi đâu thì không rõ.

    Thế là chàng trai lên đường đi tìm người yêu đi mãi hết mường này bản khác mà vẫn không tìm thấy bóng người yêu. Cuối cùng chàng kiệt sức ngã xuống. Sau khi chết chàng hoá thành con chim sống lẻ loi trong rừng và cứ đến mùa hoa ban nở lại hót vang như tiếng gọi người yêu tha thiết từ năm nào. Điện biên cứ xuân sang hoa ban nở trắng.